BALIKESİR ALACA MESCİT VE 41 BAYRAK ADAMI

Tarihin derinliklerinden bugünlere uzanan Balıkesir, sadece doğal güzellikleriyle değil, aynı zamanda bağımsızlık uğruna verdiği örnek direnişlerle de öne çıkıyor. Bu yazımızda, birçoğunun belki de adını ilk kez duyacağı, ancak tarihimizin en anlamlı simgelerinden biri olan Yunan İşgalinde Direnişin Sembolü Alaca Mescit ve burada temelleri atılan Kuva-yi Milliye hareketinin hüzünlü ve gurur verici hikâyesini anlatmak istiyoruz.

1919 yılında Osmanlı Devleti’nin son döneminde yaşanan siyasi karmaşa, içerideki çıkar gruplarının etkisizliği ve İttihat ve Terakki yönetiminin hataları sonucunda Anadolu toprakları birer birer işgal edilmeye başlandı. Bu işgalin en acı yüzü ise Batı Anadolu’da, Yunanlılar tarafından yaşanmıştı. İzmir’in 15 Mayıs 1919’da işgali, tüm Anadolu’da büyük bir infiale neden oldu. Bu işgalin yankıları Balıkesir’e de ulaştı ve bu şehir, direnişin öncüsü oldu.

İlk tepkilerden biri, Şimdiki Balıkesir Lisesi’nin bulunduğu binada faaliyet gösteren Okuma Yurdunda verildi. Burada bir araya gelen şehrin ileri gelenleri, İzmir işgalinin artçı etkilerinin Balıkesir’e de sıçrayacağını öngörerek sadece protesto ya da dilekçe ile değil, fiili bir direnişle karşılık verilmesi gerektiğini tartıştılar. Bu buluşmalarda Mehmet Vehbi Bey, Balıkesirlilere şu sözlerle seslendi:

“Bu işgallerin bizim başımıza da gelmesi an meselesidir. Artık söz tükendi. Yazışmayla, protesto ile engel olunamaz. Reddi-i ilhak heyeti kuralım. Bu toprakları korumak her Müslümanın boynunun borcudur.”

Bu çağrı, halkta karşılık buldu. Gizli toplantılar için ise çok anlamlı bir yer tercih edildi: Alaca Mescit. Toplantı şu Şifreyle yapılıyordu: “Alaca Mescit’te mevlit var.”

Bu toplantıların en önemlilerinden biri, 18 Mayıs 1919 tarihinde Alaca Mescit’te yapıldı. Bu toplantıda, şehrin önemli simalarından Keçecizade Mehmet Emin Bey, Karesi Mebusu Mehmet Vehbi Bey, Yırcalızade Şükrü Efendi, Hasan Basri Çantay Hoca ve daha niceleri, 41 kişilik bir kuruluş kadrosuyla bir araya geldi. Bu insanlara sonradan 41 Bayrak Adam adı verildi.

Toplantı sırasında Leblebici Raşit Efendi‘nin tarih kitaplarına geçen sözü, karar cümlesi oldu:

“Düşmanı geri döndürecek kuvvet, namlunun ucundadır.”

Bu kararla birlikte, Kuva-yi Milliye hareketi resmen başlamış oldu. İlk silahlı direniş kararlılığı burada alındı. Balıkesirliler, dışarıdan gelen bir talimat ya da emir beklemeden, tamamen kendi iradeleriyle vatan müdafaasına koştular.

Balıkesir, 14 ay boyunca dört cephede Yunan kuvvetleriyle savaşan sivil halk direnişinin merkezi haline geldi. 5 ayrı kongreyle halkın sesi olan şehir, hem direnişi organize etti hem de Anadolu’ya örnek bir cesaret sergiledi. Bugün, Kuva-yi Milliye’nin başlangıç noktalarından biri olarak Alaca Mescit ve 41 Bayrak Adam, Balıkesir’in direniş tarihindeki en önemli simgelerden biri kabul ediliyor.

Mehmet Akif Ersoy‘un şu dizeleri ise bu ruhun şahlanışını özetler nitelikte:

Düşman sesi duymak istemezsen, Kardeş sesidir, uyan bu sesten; Kalkınca görür ki akşam olmuş, Vaktiyle uyanmayan bu sesten.

Bu yazıda anlattığımız gibi, Balıkesir sadece bir şehir değil; direnişin, cesaretin ve vatan sevgisinin adıdır. Ve bu değerlerin sembolü Alaca Mescit ve onun kahramanları, unutulmamalı, unutturulmamalıdır.