BİLGE VE BİLGELİK NEDİR?

Bilgelik, bilginin yararlı kullanılmasıdır. Yunancada “philosophia”, bilgelik sevgisi ve arayışı demektir. Bilge insan, bilgiyi iyi, doğru ve güzele yönelik olarak, yaşam için kullanmasını bilen insan demektir. Bilgelik Antik Yunan felsefesinde , akla uygun davranmaktır. Sokrates, bu terimi kendini tanımak anlamında kullanmıştır. Stoacılara göre bilgelik, doğaya uygun davranmaktır.
Bilgelik, aynı zamanda örnek insanlığı da içermektedir, o öncü olmaktır.

Bilgi büyük bir güçtür, bilgelik ise bu gücün kullanılması, uygulanması ve aktarılmasıdır. “ Bilge kişilerin en büyük özellikleri çok şey bilmediklerini bilmeleridir. Çok şey bilmediğini fark eden kişi, uzun ve zahmetli olgunlaşma ve bilgelik yolculuğuna başlayabilir. Bu yolculuk bir noktaya varmakla da bitmeyecektir. ” denir.

Epikuros’a göre de bilgelik, erdem yoluyla varılan yüksek bir sarsılmazlık durumudur, salt dinginlik ve aldırmazlıktır.

Bilgi, bilgelik için zorunludur ama yeterli değildir. Amaca, göreve yönelik bir yaşam iyi ve kaliteli, seçkin bir yaşamdır. Bu amaç insanın kendini gerçekleştirmesidir.

Ezoterik öğretilerde, yılan ve baykuş bilgeliğin sembolleri olmuşlardır. Simya’da ise tuz bilgelik ve öğrenim sembollüdür. “Kuyruğu ağzında halka oluşturan yılan” evrenin birliğini temsil eden çok eski bir devridaim, dinamizm, ahenkli denge ve bilgelik semboldür. Bilgi ve bilgelik akil olana özü itibarı ile verilirken, akil olmayan çoğunluk şekil ile yetinmektedir.

Bilgiyi, bilgeliği arama uğraşısı, “bilgelik sevgisi” olan felsefe, aynı zamanda “hakikat” arayışındadır.

Bilgelik, bazı kaynaklara göre: “Bilgi ile erdemin birleşiminden oluşan olgunluk ve insanın öz varlığını bilmesinden doğan bir içsel aydınlıktır.”

Bilgelik, doğru ve faydalı bilginin hayata uygulanmasıyla başlar. Esas önemli olan sözler değil, eylemlerdir. Fiiliyatta uygulanamayan tüm sözlerin hiçbir kıymeti yoktur. O, yolu biliş değil, o yolda yürüyüştür. Bu yolun yolcuları, kimseye bağımlı değildirler.

Alain: “Bilgelik, sadece bilmek değil, aynı zamanda bilgiyi hayata uygulamak ve mutlu olmayı da başarmaktır” der. Bilgi, en büyük güçtür ve Alanin’in söz ettiği mutluluk ise yola çıkmamızdaki amaç değil, yolun kendisidir. Bilgelik arayışı, bir kimsenin, kendi güçlerini kullanmasının da arayışıdır.

Yolda olabilmek için kendimizi tanımak, kendimize zaman ayırıp, yaşamımızı objektif bir bakışla gözden geçirmek, zayıf bulduğumuz yanlarımızı geliştirmek için çaba göstermek şarttır. Eğer bir kimse, güçlü ve zayıf noktalarının bilincine varmışsa, bilgelik yolunda önemli mesafeler almış demektir. Bilgelik yolu kişinin kendi benliğini ve iç dünyasını arındırmasını sağlar. Aklı rehber edinen sezgilerimizin de yardımıyla kâmil insan olma yönünde yolda ilerlemek zaten tekâmül etmektir ki hayatın temel amacı budur.

Andre Comte “Felsefeyi Takdimimdir” isimli eserinde şöyle der:

““Felsefe, insan için bilgelik yolunda bir çabadır ve daima yarım kalır, ” diyor Kant. İşte geç kalmadan yola koyulmak için bir sebep daha. Daha iyi yaşamak için daha iyi düşünmek söz konusudur. Felsefe bu iştir; bilgelikse dinginlik. Mutluluk amaçtır, felsefe ise yol. Herkese iyi yolculuklar!”

“Felsefe, bize hayatı öğretir, ” der, Montaigne.

Bilgelik, insanın hayatın doğal akışını ve evrenin işleyişini fark etmesiyle başlar. Bu bilgeliğe giden yolun başlangıcıdır. Düşünen insan, hep soruları olan, sorularıyla yolda olan, arayan kişidir. Havas için bilgelik, bir yaşam tarzı ve davranış biçimidir. O, kendini ve içinde yaşadığı toplumu geliştirmeyi bir görev bilir. Önemli olan, varlığın kendi içinde bir dönüşüm yaşayarak bilgelik yolunda tekâmül etmesidir.

“Hikmete dayalı ezoterik öğretilerin genel hedefi bilgeliktir. Bilgeliğe ise, içsel özgürlüğe, yetkinliğe ve bütünlüğe kavuşmakla erişilebilir. Ezoterik öğretiye göre, bilgelik yolunda ilerleyen insan, her koşul altında mutluluğu, sevinci ve asıl önemlisi sevgiyi yaşamalıdır.” denir.

Çok bilgi insanı bir alanın bilgini yapabilir ancak bilge yapmaz. Bilgiden fikir üreten kişi bir entelektüeldir. Bilge, çok okumuş da olabilir hiç okumamış da olabilir. Kesin olan, onun çok düşünen biri olduğudur.

“Başkasının bilgisiyle bilgin olabilsek de, ancak kendi bilgeliğimizle bir bilge olabiliriz.” der Montaigne.

Önemli olan yaşlanmadan bilge olabilmektir. Bu yolda akıl ve zekânın tamamen özgür olması gerekmektedir. Düşünce yönteminde gerçekleşebilecek en önemli evrim, düşünceleri, yapay sınırlamalardan, kör inanç ve bağlılıklardan arındırmaktır. Mücadele etmemiz gereken en büyük düşmanımız, taassup ve boş inançlardır.

Prajnanpad şöyle der: “Olan şeyi görmek ve kabul etmek ve daha sonra, onu değiştirmeyi denemek.”

Bilgiyi, bilgeliği arama uğraşısı, “bilgelik sevgisi” olarak felsefe, kendi doğası gereği doğruluktan ya da “hakikat” arayışından vazgeçemez. Felsefeci, hep soruları olan, sorularıyla yolda olan, arayan bir kişidir. Hakikate doğru yapılan yolculuk, bir varış değil bir gidiştir.

“Felsefe, bilgelik alıştırması ve öğretisidir.” der Kant.
“Bilgeler bilgeliği aramazlar, ne de bilgisizler bilgeliğin ardına düşerler.” Socrates

“Eğer ilerlemek istiyorsan, nereye gittiğini bilmen gerekir.” der, Stoacılar.

Bilgelik, şövalyenin yolda; kendine biçtiği misyonda ilerlerken elinde tuttuğu parlayan çelik kılıcıdır. O, kelamın gücüdür.

Andre Comte şöyle der: “Bilgelik amaçtır; felsefe ise yol. Amaç, daha bilinçli, daha özgür, daha mutlu ve daha bilge bir yaşamdır. Bilgelik, mutluluk, dinginlik, neşeli ve aydınlık bir iç huzuru içerir. Akıl, bilgelikle ancak varlığımızı değiştirdiği, onu aydınlattığı ve onu yönlendirdiği ölçüde ilgilidir.” Ve şöyle devam eder:

“Bilgelik kutsallık değildir. Felsefe ne bir din, ne de bir ahlaktır. Kurtarılması söz konusu olan benim kendi yaşamımdır, ötekilerinin ki değil. Savunulması söz konusu olan kendi çıkarlarımdır, ne Tanrı’nın ki ne de insanlığın ki. En azından çıkış noktası budur. Yolda Tanrı’ya rastlamam mümkündür; insanlığa rastlamam da muhtemeldir.”

Akıl, kuvvet ve güzellik bireyi bilge yapar. Bilgelik insanın öz varlığını bilmesinden doğan içsel aydınlıktır. Ruhsal bütünlüğe kavuşabilme olanağıdır. Bu arayışın yaşam boyu devam edeceğini fark eden, ”değişmeyen tek gerçeğin, her şeyin daima değişeceği ” olduğunun bilincine varır.

Montaigne: “Bilgeliğin en kesin belirtisi kesintisiz bir haz vermesidir; onun durumu göksel varlıklar gibidir, daima dingin, ” der.

Akil olanlar aralarında bilgi değil bilgelik alışverişi yapmaktadırlar. Bilgelik, hakikate yaklaşmaktır. Hakikat ise yolun sonu değil; yolun kendisidir. Bizlere bu yolda yaşamayı, düşünmeyi, sorgulamayı ve sevmeyi öğrenmek düşecektir.

Konfüçyüs: “Hikmet ile tamamlanmış ilim ve akıl insanı bilgeliğe götürür, onu kamil yoluna sokar.” demiştir.

Bilgelik, beklenmesi ya da ona ulaşılması gereken başka bir hayat değildir. Bilgelik, bu hayatın hakikatidir. Bilgi almak isteyen kişi önce samimiyetle bilim öğrenecektir; denildiği gibi: “İlimsiz bilgi, bilgisiz bilgelik olmaz!” Herkes bu yolda kendi kabı ölçüsünde su, yani nasibini alacaktır.

”Bilgi başkalarından gelir. Bilgelik ise sadece insanin kendisinden.” denilir.

Spinoza’ya göre: “Tanımak, anlamak, harekete geçmek gerekir. Dünya hayal kurmak için değil, başka bir şekle dönüştürmek içindir.” Bilge, bir eylem insanıdır. O, olana meydan okur.

Bilgelik, bilgi ve erdemin birleşiminden oluşan dinginlik ve olgunluktur. Bilgelik, cesaret ve ölçülülük üç büyük erdemdir. Bilgelik, dinginlik alanına girmiş bulunmaktır. Felsefe de “bilgelik sevgisi”dir. Bizler de bilgelik yolunda “gerçeği” aramanın gayreti içerisinde çabalamaktayız.

Denildiği gibi: “Bilgelik yolunda kendini tanımak, şu anda bulunduğumuz noktayla, olmak istediğimiz nokta arasındaki yoldur.”

Felsefe yolda olmaktır.
Bilgelik yolculuğu ise bitmeyen bir süreçtir.
Ne mutlu yolda olanlara!