Sındırgı’da Kunduracı ve Kundura Tamircileri

Milli mücadele ve sonrasını hatırlayanlar, “Orta Anadolu ayağı çıplak gezerdi. Köylü köyünden çıkıp şehre gideceği zaman çarığı eskimesin diye ancak şehre yaklaştığı zaman çarığını ayağına giyerdi” diye anlatırlardı (Naksali, 2006:195).

1923 yılında Cumhuriyetin ilanından 1950’lere kadar olan dönem ısmarlama ayakkabı dönemi olarak kayıtlara geçmiştir. Cumhuriyetin ilanından sonra savaştan çıkmış olan Anadolu halkının gelir seviyesi düşük ve ayakkabıya olan talepte kısıtlıdır. Cumhuriyet döneminde kısıtlı talep ve üretimin tamamen el emeğine dayanması gibi nedenlerle ayakkabı üretimi de kısıtlı kalmıştır. Şehir ve kasabalarda yaşayanların önemli bir bölümünün ısmarlama ayakkabı giydiği bu dönemde, sipariş üzerine ayakkabı üreten kundura ustaları vardır. (Anadolu’da Ayakkabı ve Cumhuriyet Döneminde Ayakkabı Kültürü, KURU, Songül, PAKSOY, Candan)

1950′ li yıllara kadar Anadolu insanının büyük bir bölümü ayakkabı olarak daha çok çarık mest, yemeni giyebiliyordu.Çarıklar genelde ev üretimi ayakkabılardı. Ama aynı dönemde bürokratlar ve üst ve orta sınıfa mensup olanlar kunduracıların kişiye özgü ürettiği ayakkabılardan giyerlerdi. Kasabaların önemli bir bölümü ve köylülerin tamamı yaz aylarında ürettikleri çarık, çapula, yemeni, köşker ve benzeri deriden üretilmiş ayakkabıları, kışın ise mest ve üstüne suya dayanıklı ayakkabı giyerlerdi. 1950 den sonra lastik ayakkabının ucuz ve ulaşır hale gelmesi çarık ve yemenin kullanımına son vermiştir.

1950 den sonra Ayakkabıcılık (kunduracılık) vatandaşın gelir düzeyindeki yükselmeye paralel olarak altın çağını yaşamaya başlar ama 1960’lı yılların sonları ile beraber fabrikasyon ayakkabı üretiminin başlamasıyla beraber özel kundura üretimi de azalmaya başlar. Ayakkabıcılar 1980’ler ile birlikte artık ayakkabı tamirciliğine başlamışlardır. 1970’lerle birlikte tüketicilerin kavaflardan aldıkları sıfır fabrikasyon kösele ayakkabılarına ayakkabı tamircilerinden taban yapmalarını istedikleri bir dönemdir. Bu ayakkabı modifiye tekniğinin uygulanışı azalsa da 2000’lere kadar sürmüştür. 1990 lı yıllar ise eskiyen tabanların yerine hazır lastik lastik tabanın dikilmeye başladığı dönemin adı olmuştu.

2010’lardan sonra artık ayakkabı tamirciliği de SOS vermeye başlamıştır. Artık ayakkabı tamirciliği kaybolmaya yüz tutan meslekler arasındadır.

Sındırgı’da ayakkabıcılık mesleğini geleceğe taşıyabilmek için son iki temsilcisi zamana direnmektedir.

Ayakkabıcılık (Kunduracılık) aslında üç zanaat grubuna ayrılır.
a) Sayacılar: Ayakkabının deri kısmını ayakkabının dizaynı ve ayak numarasına göre kesip diken zanaatkarlara denir.

b) Tabancılar: Ayakkabının tabanı ve ökçesini hazırlayan zanaatkarlara denir.
Genellikle Ayakkabı ustaları ayakkabının hem sayasını hem de tabanını hazırlıyorlardı. Taban ile sayayı birleştirmek içinde tahta çiviler kullanılırdı.

c) Tamirciler. Eskiyen veya sökülen ayakkabıları tamir eden zanaatkarlardır. (Ahmet KARAGÖZ – Kunduracı)

Kundura (iskarpin, ayakkabı) :Ayağa giyilen nesne
Kunduracı : kişiye özel ayakkabı üreten zanaatkarlara denir.
Kavaf :üretilmiş ayakkabı satan esnafa verilen isimdir.

SINDIRGI’DAKİ KUNDURACI VE KUNDURACI TAMİRCİLERİ
1 Halil İbrahim PÜRSÜNLERLİ (Cimbirtoğlu)Kunduracı-Kavaf
2 Kamil PÜRSÜNLERLİ (Cimbirtoğlu) Kunduracı-Kavaf
3 Cavit Hüseyin EROĞLU (Pürsünlerli Hacı Hasanların Hüseyin)
Kunduracı
4 Ali DAĞDEVİREN Kunduracı
5 İsmail Hakkı MÜLDÜR Kunduracı
6 Ahmet Deniz (Pürsünlerli Yamacı Ahmet) Kunduracı-Saraç
7 Halil Deniz (Pürsünlerli Yamacı Halil) Kunduracı-Tamirci-Saraç
8 Mustafa SIKI (Pürsünlerli) Kunduracı
9 Hüseyin DENİZ (Pürsünlerli) Kunduracı
10 Hasan DENİZ(Pürsünlerli) Kunduracı
11 Rahim BAŞARAN Kunduracı
12 Erdoğan ULUĞ Kunduracı
13 Salih SABAY Kunduracı
14 Sacid PRAVADALIOĞLU Kunduracı
15 Aziz PRAVADALIOĞLU Kunduracı
16 Ali ÖRS Kunduracı-Yemenici
17 Mehmet ÖRS Kunduracı-Yemenici
18 Osman SENCER Kunduracı
19 Günhan ÖZKAL Kunduracı
20 Ali İLGÜN Kunduracı
21 İlmi Şahin AŞIK Kunduracı
22 Ahmet KARAGÖZ Kunduracı
23 Ahmet ALAN/ÇAKIR Kunduracı
24 Fikret YAZICI Kunduracı
25 Erkan MENEKŞE Kunduracı
26 Mehmet ULUTAŞ (Balıkesirli) Kunduracı
27 Mithat EKMEKÇİ Kunduracı
28 Şahin BAŞARAN Kunduracı
29 Mehmet Taylan Tamirci
30 Mustafa ÜNALAN (Katırcı) Tamirci
31 Mustafa DAYI (Bedavacı) Tamirci
32 Ali GÜRSEL (Madıralı) Tamirci
33 Mehmet ERİM (Molla Mehmet) Tamirci
34. Ömer ÇETİN (Karagürlü) Kunduracı – Tamirci – Kavaf
35. Şükrü TOPÇU (Karagürlü) Kunduraccı- Tamirci
36. Mustafa AÇILAN Kunduraccı- Tamirci
34 Recep Usta (Göçmen) Tamirci
35 Veli KOCA (Menetli) Tamirci
36. Numan ÇOBAN (İbiller) Tamirci
37. Hasan Deniz (Küçük Demyanlı) Tamirci – Kavaf

KAYNAK :Ahmet KARAGÖZ (Kunduracı)

BÜYÜK DAĞDERE
1. ibrahim METİN

DÜVERTEPE
Bekir Kürcan (Yamacı Dayı)
İbrahim Mancar (Mancar İbrahim)

İBİLLER
1. Halil TUNÇ (Eskici dayı)
2. Hüseyin DEMİRCAN (Beleşci)

KOZLU
1. Ramazan UYSAL

PÜRSÜNLER KÖYÜ
1. Tente Mehmet (Sevim)
2. Kamil PÜRSÜNLERLİ (Cimbirtoğlu Kamil)
3. Halil DENİZ (Halil ağa)
4. Ahmet DENİZ (Yamacı dayı)
5. Hüseyin DENİZ (Yamacının Oğlu)
5. Mustafa DENİZ (Yamacınin oğlu)
6. Hasan DENİZ (Yamacının Oğlu)
Hasan Hüseyin DENİZ (Halil ağanın oğlu
7. Osman TÜFEKÇİ (Değmencilen Osman)
8. Mustafa SIKI (Ayakkabıcı Sıkı)
9. Mehmet ÇETİN (Kafa Mehmet)
10. Halil SIKI (Galeci)
11. Mehmet IŞIK (Çıtır)
12. Mehmet SEVİM (Tütün eksperi)

NOT; Pürsünlerli ayakkabı ustalarının bazıları daha sonra Sındırgıda mesleklerini devam etmişlerdir.

SÜLLER
1. Mehmet Emin YASAL (Dumanoğlu)

YAYLABAYIR
1. Hulusi KARATAŞ

KAYNAK :
1. Naksali, 2006:195
2. Anadolu’da Ayakkabı ve Cumhuriyet Döneminde Ayakkabı
Kültürü, KURU, Songül, PAKSOY, Candan
3. KAYNAK :Ahmet KARAGÖZ (Sındırgılı Kunduracı)
4. Sevm ALBAYRAK
5. AHMET GÜLŞEN (YAYLABAYIRLI)
6 Hulusi Demir (Öğretmen)
5. İder Özkan (Memur)