Unutulmaya Yüz Tutmuş Bir El Sanatı : Yağcıbedir Halıcılığı

Geleneksel bir Türk sanatı olan halıcılık, tarihteki göçebe kültürümüzün bugüne uzantısıdır. İlk olarak Yağcıbedir Yörükleri’nce dokunan, bir kültür mirası olan Yağcıbedir halılarında sadelik ön plandadır, kompozisyon ve renk yapısı eşsizdir. Dünya sanat literatüründe yerini almış ve her zaman aranan bir ekoldür.

Yağcıbedir Halıları Hakkında Genel Bilgi / Tarihçesi ve Kullanılan Renklerinin Anlamı Nedir?

Yağcıbedir halıları 500 yıl öncesinden günümüze Balıkesir ili Sındırgı, Bigadiç, Bergama, Kepsut ve Dikili yöresine yerleşmiş olan, konargöçer yaşayan Yağcıbedir Yörük Aşireti tarafından gelmiştir. En önemli özellikleri çözgü ve atkılarının çok ince, yün iplik olmasıdır. Yağcıbedir halıları Gördes düğümü (Türk düğümü) ile dokunmaktadır. Düğümler çok sağlam atıldığından halıların ömrü uzundur. Sık düğümlü, kısa havlı halılardır. Halıların 1 dm2de 1400–1600 düğüm, 1 cm2de 30–35 ilmek bulunur. Önceleri sadece çeyiz maksadı ile bir el işi gibi dokunan Yağcıbedir halısı, son 35 – 40 yılda ticari bir değer hâline gelmiştir.
Yağcıbedir halılarında gökyüzünün mavisi (gök), toprağın kahverengisi (narınç), cesaretin rengi kırmızı (al), hüznün rengi siyah ve nazar değmesin diye beyaz (ak) renklerle sadık kalınan desenler kullanılmaktadır.

Bu halılarda dokuma ipleri kök boyalarla boyanır, boyaları solmaz. Kullandıkça renkler daha da güzelleşir ve değer kazanır. Yağcıbedir Yörük halkı, otantik özelliğe sahip bu halılara yaşantısını dokumuştur. Halıdaki her motifin bir anlamı bulunmaktadır.
Batı Anadolu’nun en güzel yaylalarının yer aldığı Balıkesir’in Sındırgı ve Bigadiç yöresinde, Yağcıbedir Yörükleri tarafından nesilden nesle geçen geleneksel kirkitli dokumalarımızdandır. Yağcıbedir halıları; malzemesi, özgün desenleri, renkleri ve orijinal hâliyle dokunmaktadır. Halıların renk ve desenlerinde değişiklik yapıldığında halının asıl hâli bozulmaktadır. Bu yüzden halılarda modernizasyon yapılması mümkün değildir.

Yağcıbedir Halılarının Dokunduğu Yöreler Nereleridir?
Yağcıbedir halı dokumacılığı eskiye göre çok çok azalsa da geçim kaynağı olarak Sındırgı ilçesinin Karakaya, Eşmedere, Eğridere, Çakıllı, Alakır, Gölcük, Kayalıdere, Yaylabayır ve Söğütçük köylerinde kaliteli Yağcıbedir halıları hâlâ dokunmaktadır.
Ayrıca Bigadiç ilçesinin Çekirdekli, Çağış, Çömlekçi, Kayalıdere, Kanlıkavak köylerinde, Kepsut ilçesinin Ahmetölen köyünde Yağcıbedir halıları dokunmaktadır.
Yağcıbedir Yörükleri tarafından Dikili yöresinde de dokunan bu halılara desen özelliğinden dolayı Yağcıbedir deseni veya halısı denmektedir.
Bergama Yuntdağı yöresinde dokunan bu halılara Yörükler kendi isimlerini vermişlerdir. Bu yörede dokunan halılar diğer halı desenlerinden farklıdır fakat renkler aynıdır. Bu yörede genellikle ince ve zarif küçük halılar yapılmaktaydı. Bu özellikler şimdi kalmamıştır.
Yağcıbedir halısına desen ve renk özelliği uygun halılar çok nadir de olsa Milas ve Antalya’da birkaç köy yada evde dokunmaktadır.  Ancak çoğunluk olarak Balıkesir Sındırgı bölgesinde yoğun olarak devam etmekte ve belediyelerin desteğiyle bu kültür nakışı devam ettirilmeye çalışılmaktadır.