Düğüncüler Tarihi -3 : Eski Çayır Mezarları

BAYRAM, MEZARLIK İLİŞKİSİ

Geçmişimiz ve Geleceğimiz hakkında bilgi öğrenip kanaat oluşturmak istiyorsak falcılara değil, tarih kitaplarına ,mezarlıklara ve arşivlere gitmek gerekir……Mezarların Kültürel ve Manevi değerleri vardır.

Bölgemizde (Sındırgı Düğüncüler) bulunan eski ve ilk mezarının (cayır mevki) özellikleri…;

a) Coğrafyamızdaki mezar taşlarında orta Asya geleneklerini görüyoruz ve 1700 1930 yıllari ülkemiz mezarları özelliklerini taşıdıkları görülmektedir.
b)Taşların şekilleri ve üzerlerindeki isaretlerden Türk mezarlığı olduğunu ve Türk oymağı işaret ve sembolleri bulunmakta, bırakıp geldiklerini unutmamaları için mezar taşlarına (meyve ve bitki, ağaç, şekil, işaret vs.) işleyerek onların hatırına bu geleneklerini sürdürdüklerini görmekteyiz…
c) Mezarda da bulunan mezar taşlarında Türk oynağının işareti ile bazı sembol ve işaretler vardır. (Ör.Gonca ,açılmamış gül,ok,fes,kavuk, çizgi seklinde sembol ve işaret vs.)
d) Mezar taşlari üzerinde kücük yerel Devlet ve din adamlarının, askeri kurum mensupları ile esnafın, sanatkarın, ilim adamlarının giydikleri birbirinden farklı başlıkları bulunmaktadır.
e) Baslıklardaki çizgiler ise lakapları ve toplumda anıldıkları isimlerini ifade etmektedir.(4 gedikli Hüseyin 12 gedikli Mustafa vs.)
f) Büyük mezar (1-2 tane ) ise Türkler’deki genellikle devlet büyükleri ile önemli askerlerin ölüsüne yaptığı (Kurgan ve Tümülüs) mezarlara benzeyen mezarlara benzedigi görülmetedir.

h)Bu mezarin köyden önemli bir zata ait oldugu sanılmaktadır. (Çun ki, Mezarı korumak adına da iki avuca sığmayacak büyüklükteki irili ufaklı taşlarrın etrafına yığıldığı görülmüstür.)

2-TÜRK VE OSMANLI KÜLTÜRÜNE GÖRE KÖÝÜN MEZARLARIN DEĞERLENDİRILMESİ

~Oğuzca baba anlamı taşıdığını ifade etmiş, Kamus-ı Türkî: “Büyük peder, ced, babası ve dedesi” olarak tanımlanmıştır (Şemsettin S.)
~Dede sözcüğü, Orta Asya’da yaşayan Türk topluluklarında halka yol gösteren, tecrübeli ve bilgin kişiler için kullanılan “ata” ve “baba” sözcükleriyle aynı anlamda olup, bu sözcüğün diğerlerine göre daha sonraki dönemlerde kullanıldığı söylenebilir. Buna göre;

a) Köye yakın sayılabilecek yerde yaya dağ yolu üzerinde Dede mezarı bulunmaktadır. isimlen- dirmesi mevki adlarıyla beraber (dede yanı) kullanılmaktadır. Bunun nedeni köye ya da mevkiye koruyuculuk izafe etmeye yöneliktir.
b) Köye yakin yerde (dede yanında) dede mezarının bulunması, bu mevkiye dede kavramı penceresinden bakılması bunu açıkça ortaya koymaktadır.
c) Dede sözü, mitolojik düşünce devrinde oluşmuş, atalar kültünün Oğuzlarda devamı şeklinde değerlendirilebilecek bir inanç kökeninden gelmektedir.
d) Dedelerin bulunduğu yerlerin yüksek mekân olması ve özellikle de dağlarda veya dağa yakın bulunması, dağın kutsallığının devam ettiğini gösterir. “dağ, su, ağaç” üçlemesi dede mezarlarının ortak paydası dır.(Göçebe kültüründe ve hayvancılikta yerleşilecek yerler)

SONUÇ OLARAK; *Köyün mezar taslarının üzerlerinde Oğuz Türk boylarının ve Osmanlı mezar taşları üzerindeki semboller vardır.
*Bu semboller mezarda yatanın kimliği, sosyal ve ekonomik durumu, mesleğini, meşrebini, uğraştığı iş ve sanatını, ölenin yaşını (çocuk, genç ,ihtiyar vs.) belirten ifadeler içermektedir.
*Yine mezar taşlarının üst kısımlarında (kafa kıs0mında) yöre halkının Hayattayken giyildiği semboller bulunmaktadır.
*Mezar taşlarında 1828 yılından itibaren giyilmeye başlanan Fes’ler de çok görülen başlık biçimleri bulunduğu görülmektedir.
*Mezar taşları üzerinde en sık sarık, kavuk ve fes formundaki başlıklar bulunmaktadır.
*Mezarlar taş-toprak-taş-toprak şeklinde kapatılmış ,en üstünde kayaları dairesel veya elips şekilde dizilmis koruma amaclı olarak avuç içinde büyuk taşlarla cevrildiği görülmektedir.

**Buyurun Gecmişlerimize birer Fatiha….!

(Gelecek hafta istiklal savaşı ve DÜĞÜNCÜLER rolu ile Sehit ve Gazileri)

Katkı ve Destekleri icin İslam Sanat Tarihi hocası Prf.Dr.Mehmet AKKUS ve Türk ve Osmanlı Tarih Hocası Dr.Mehmet DOĞAN hocalarıma cok Teşekkürler…